پس لرزه های خشکسالی در بخش کشاورزی کرمان

پس لرزه های خشکسالی در بخش کشاورزی کرمان

برداشت اندک محصول پسته و گردو، افزایش آفات، تغییرات دمایی غیرعادی و بروز پدیده های چون گرد و غبار و توفان شن از جمله پس لرزه های تاثیرگذار خشکسالی در بخش های مختلف از جمله کشاورزی استان کرمان است.

برداشت اندک محصول پسته و گردو، افزایش آفات، تغییرات دمایی غیرعادی و بروز پدیده های چون گرد و غبار و توفان شن از جمله پس لرزه های تاثیرگذار خشکسالی در بخش های مختلف از جمله کشاورزی استان کرمان است.

 پس لرزه های بی آبی در کرمان چونان زلزله ای مهیب هر روز بخش های مختلف کشاورزی این استان را تکان می دهد طوری که خشک و رها شدن باغ هایی که قبل از این، راه معاش خانواده ها بود اکنون به صحنه ای تبدیل شده که دل هر بیننده ای را به درد می آورد و جدی بودن خشکسالی را بیش از پیش گوشزد می کند. 

افت کمی و کیفی آب و کاهش عملکرد محصولات از جمله پسته در استان کرمان به دلیل تغییرات اقلیمی ناشی از خشکسالی، خود نشان دهنده پس لرزه های ناشی از این پدیده ویرانگر در کرمان است، اتفاق وهمناکی که بیشتر از آن می گوییم و کمتر آن را در عمل باور داریم و گواه این ادعا نبود برنامه ریزی جامع در راستای مدیریت و مصرف بهینه آب است. 

معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی کرمان نیز از خشکیدگی خوشه های خرما و شکستن دل نخلداران شرق این استان تا کاهش میزان برداشت محصولات کشاورزی از جمله گردو، پسته و بادام، فرونشست زمین و تغییرات اقلیمی می گوید و همه را ناشی از اقدامات نادرست گذشته و چیره شدن چتر خشکسالی بر زمین عطشناک کرمان می داند. 

به گفته محمدرضا پورخاتون هر چند کم آبی و مصرف بی رویه و بدون مدیریت این مایه حیات و خشکسالی های پیاپی به عنوان میراث بجا مانده از گذشته در استان کویری کرمان موجب بروز پدیده هایی چون تغییر اقیلم و نوسانات دمایی شده که بخش های مختلفی از جمله کشاورزی را تحت تاثیر قرار داده و خساراتی را نیز تحمیل کرده است اما مدیریت کارشناسانه، صحیح و هدفمند شرایط می تواند راهی برای بهبود اوضاع باشد. 

وی با اشاره به اینکه نوسانات دمایی در بیشتر شهرستان های پسته خیز استان کرمان مشهود است تصریح کرد: گرمای نابهنگام 38 درجه آخر فروردین سال جاری و بعد از آن سرمای دیرهنگام موجب وارد آمدن خسارت هنگفت و غیر قابل جبرانی به بخش محصولات کشاورزی این استان شد. 

پورخاتون شایعه مصرف سموم چینی تقلبی که این روزها در محافل مردم و کشاورزان نقل به نقل و سینه به سینه می چرخد را رد می کند و می گوید: درختان استان کرمان در فصل زمستان سال گذشته تامین سرما نشدند و این امر بیشتر خود را بر روی کاهش محصول درخت گردو نشان داد. 

وی با تاکید بر اینکه نوسانات دمایی 2 هزار و 800 میلیارد تومان به بخش کشاورزی استان کرمان خسارت وارد کرده است تصریح کرد: 2 هزار و 400 میلیارد تومان از این مقدار خسارت به محصول پسته وارد شده و مابقی سایر محصولات کشاورزی مانند گردو و محصولات سردرختی را در برگرفته است .

این کارشناس عامل بروز نوسانات دمایی را خشکسالی عنوان کرد و اظهار داشت: افت جدی منابع آبی در بسیاری از مناطق نیز موجب بروز خسارات به محصولات کشاورزی شده است. 

پورخاتون با اشاره به اینکه کیفیت آب نامناسب خود را در عملکرد محصولات نشان می دهد تصریح کرد: بخش کشاورزی طی سالهای اخیر به دلیل برداشت نادرست از آب متهم شده اما اعتقاد داریم کشاورزی باید در امور و شیوه های اجرا تغییر رویه و با شیوه و روش های نو ادامه حیات دهد. 

وی با اشاره به اینکه 30 درصد از ارزش تولیدات ناخالص استان کرمان مربوط به بخش کشاورزی است براین باور است که باید مشکلات این بخش ریشه یابی شود و در قدم نخست آب به صورت حجمی تحویل کشاورز داده تا میزان مصرف آب را مدیریت کند. 

پورخاتون با تاکید بر این موضوع که درصد قابل توجهی چاه غیرمجاز در استان کرمان وجود دارد اظهار داشت : باید کنترل و نظارت را در بخش کشاورزی سرعت دهیم و بطور جدی در این بخش اقدام کنیم ولی در عین حال که باید بهره وری در بخش آب ارتقا داده شود اما حقوق کشاورز نباید در این بخشهم تضییع شود. 

معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان گفت: سالانه 900 میلیون متر مکعب از سفره های زیرزمینی آب در این استان اضافه برداشت می شود و این در حالیست که خشونت خشکسالی در این منطقه با اقلیم خشک طی سال زراعی جاری بخصوص در حوزه باغی و زراعی بیش از پیش خود را نشان داده است. 

وی قرار گرفتن کرمان بر روی کمربند خشک دنیا و نوسانات شدید بارش و پراکنش نامناسب آن را از ویژگی های ذاتی این استان برشمرد و اظهار داشت : متوسط بارندگی سالانه استان 120 میلی متر بوده که این میزان در سال زراعی جاری به حدود 40 میلی متر کاهش یافته است . 

پورخاتون ادامه داد: بر اساس بررسی های انجام شده استان کرمان به طور مداوم در 40 درصد سال های مورد مطالعه دچار خشکسالی بوده که با توجه به روند حرکتی خشکسالی ها در 30 سال اخیر، این استان درگیر سه دوره خشکسالی بوده است. 

وی ادامه داد: طولانی ترین دوره خشکسالی مربوط به دوره اخیر است که این دوره از سال 77 آغاز و هم اکنون نیز ادامه دارد و خشکسالی فعلی نسبت به سایر دوره های خشکسالی این استان دارای تداوم و شدت بیشتری است و موجب کمبود شدید منابع آبی و کاهش آب های زیرزمینی و سطحی شده است. 

وی اظهار داشت: دمای بالا، رطوبت ناچیز موجود در هوا و پوشش ابری اندک موجب افزایش تبخیر آب و تعرق و کاهش آب در خاک شده که در نهایت کاهش عملکرد تولید محصولات کشاورزی را در پی داشته و بیشتر دشت های استان کرمان با خطر شور شدن آب به دلیل پیش روی سفره های آب شور مواجه شده است. 

حالا سالهاست زنگ خطر کمبود آب با اتفاقات مختلفی همچون فرو نشستن دشت ها و شور و تلخ شدن آب به صدا در آمده اما هنوز پنج درصد از اراضی استان کرمان به کشت محصولات کشاورزی آنهم بیشتر با شیوه آبیاری سنتی اختصاص دارد .

رئیس سازمان جهاد کشاورزی شمال استان کرمان نیز از کمبود آب به عنوان یک بحران یاد می کند و می گوید: طرح بهره وری آب، اقتصادی بودن محصولات کشت شده و گرچه اجرای طرح الگوی کشت مطرح شده ولی با توجه به مقدار سطح زیر کشت و کمبود منابع آبی در استان کرمان باید ببینیم هر محصول چقدر آب مصرف می کند و چقدر بازده اقتصادی دارد. 

عباس سعیدی ادامه داد: همچنین باید اطمینان حاصل کرد نیازهای استان کرمان در تولید محصولات کشاورزی کدام محصول است و با آگاهی به این موضوع می توان برخی از محصولات را از چرخه کاشت حذف کرد. 

وی افزود: دانش فنی در مورد برخی محصولات کشاورزی در حال کشت در استان ایجاد نشده و یکسری دانش بومی نیز که وجود دارد که در مورد محصولات جدید امکان اجرا ندارد. 

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان با تاکید بر اینکه ماشین آلات کشاورزی این استان نیز باید همزمان و هم راستا با ورود محصولات جدید تغییر کند اظهار داشت :تامین مواد اولیه برای سایر بخش ها، حفظ محیط زیست، جلوگیری از پیشروی کویر، تامین امنیت و تولید غذا و نیل به خودکفایی تا 95 درصد از جمله وظایف جهاد کشاورزی است. 

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان استمرار وقوع خشکسالی، کمبود منابع آبی، روند رو به رشد خرده مالکی در واحدهای تولیدی کشاورزی، نرخ پایین بهره وری آب در بخش کشاورزی و از جمله مشکلات فراوری بخش کشاورزی است. 

وی از دست رفتن پوشش گیاهی و حمله و طغیان آفات را در مزارع یکی از دلایل خشکسالی عنوان کرد و اظهار داشت: نوسانات دمایی مقدار تولیدات کشاورزی را تحت الشعاع قرار داده است. 

اما حالا با وجود اینکه نالیدن از بی آبی نقل محفل همه اقشار جامعه از جمله مسئولان است در استان کویری کرمان سالانه 900 میلیون متر مکعب از سفره های زیرزمینی آب اضافه برداشت می شود و کسی در این خصوص پاسخگو نیست . 

مهار آبهای سطحی، جدا شدن آب آشامیدنی از آب بهداشتی، مسدود کردن چاه های غیرمجاز، انتقال آب حوزه به حوزه از جمله راههای نجات استان از بحران خشکسالی است. 

کم آبی و مصرف بی رویه و بدون مدیریت این مایه حیاتی و خشکسالی های پیاپی به عنوان میراث بجا مانده از گذشته در استان کویری کرمان موجب بروز پدیده هایی چون تغییر اقیلم و نوسانات دمایی شده که بخش های مختلفی از جمله کشاورزی را تحت تاثیر قرار داده و خساراتی را نیز تحمیل کرده است. 

استان کرمان به عنوان بزرگترین استان کشور به لحاظ مساحت با 183 هزار کیلومتر مربع وسعت و 11 درصد خاک کشور با وجود شرایط اقلیمی و جغرافیایی خشک و کویری سالانه حدود 6 و نیم میلیون تن محصولات زراعی در آن برداشت می شود که تغییرات اقلیم، نوسانات دمایی و خشکسالی می تواند ضربه ای سخت به اقتصاد این استان باشد. 

سالانه 130 تا 150 هزار تن پسته، 200 هزار تن خرما و 85 گونه های مختلف مرکبات در این استان تولید می شده که نوسانات دمایی اواخر سال گذشته و امسال بخش عظیمی از این محصولات را دچار خسارت کرده است

آب باید در کرمان به فروش برسد

وی گفت: آب نباید رایگان و بدون هزینه مصرف شود بلکه آب باید به فروش برسد و برای مصرف کننده در هر زمینه ای هزینه بر باشد تا قدر آب را بدانند در غیر این صورت هدر رفت آب ادامه خواهد داشت.

پور ابراهیمی افزود: تغییر الگوی کشت، گرایش به سمت صنعت به جای کشاورزی، استفاده از روش های مکانیزه و علمی آبیاری باید با جدیدت در استان کرمان دنبال شود و در این خصوص کوتاهی نباید روی دهد.

طبق بررسی های علمی مصوبات ۱۷ گانه طرح همیار آب توانسته موجب صرفه جویی در میلیون های مترمکعب آب طی سال های اخیر شود و باید باور کنیم در صورت همکاری و همراهی مردم و مصرف بهینه می توان از مشکلات کاست

وی به اجرای طرح های مختلف در استان کرمان و اختصاص هزینه به این طرح ها اشاره کرد و افزود: طرح صفاررود می تواند بخش قابل توجهی از مشکل آب مرکز استان کرمان را حل کند و البته ملاحظات منطقه ای هم باید به صورت علمی و نه شعار و احساسی در آن در نظر گرفته شود.

محسن صالحی، مدیرکل ستاد بحران استانداری کرمان نیز در گفتگو با مهر اظهارداشت: امروز بحران جدی کرمان بی آبی و خشکسالی است و صدمات فراوانی را در دراز مدت به کرمان وارد کرده است.

وی ادامه داد: طبق بررسی های علمی مصوبات ۱۷ گانه طرح همیار آب توانسته موجب صرفه جویی در میلیون های مترمکعب آب طی سال های اخیر شود و باید باور کنیم در صورت همکاری و همراهی مردم و مصرف بهینه می توان از مشکلات کاست.

وی افزود: خسارت های ناشی از خشکسالی در کرمان عدیده است و امیدواریم مردم این مشکل را درک کنند و با همراهی و همکاری در اجرای مصوبه ها مدیران استانی را برای گذر از موقعیت سخت خشکسالی یاری دهند.

کرمان در سال جاری نیاز به عزم جدی مردم و مسئولان برای گذر از سالی سخت و کم آب دارد سالی که ذخیره سدهای آب در آن در یکی از بدترین شرایط خود در دهه های اخیر قرار گرفته است.