روش های ارزیابی حاصلخیزی خاک و توصیه کودی

روش های ارزیابی حاصلخیزی خاک و توصیه کودی

  عدم توجه به نتایج آزمون خاک باعث مصرف بیش از حد کود شده که این مصرف علاوه بر ضرر اقتصادی باعث کاهش کیفیت محصول می گردد. از مهمترین عوامل موثر در توصیه مناسب کود های شیمیایی مورد نیاز، روش صحیح نمونه برداری خاک و گیاه  و آماده سازی آن می باشد که در ذیل به اختصار بیان شده است.

طرز نمونه برداری خاک

بخش اول:
طرز صحیح نمونه برداری از خاک می تواند به عنوان پایه شناخت وضعیت خاک باغ مورد توجه قرار گیرد. چنانچه به طرز صحیح نمونه برداری دقت نشود نمی توان به نتایج واقعی در خصوص خاک موردنظر رسید.

موارد ذیل جهت طرز صحیح نمونه برداری از خاک توصیه می شود:

۱- باغ مورد نظر برای نمونه برداری به قطعات یکنواخت از لحاظ بافت، رنگ، شیب، میزان فرسایش تقسیم بندی می شود.

۲- برای عمق نمونه برداری توصیه می شود اگر برای احداث باغ است از عمقهای ۴۰-۰ و ۸۰-۴۰ و ۱۲۰ – ۸۰ و ۱۶۰- ۱۲۰ نمونه برداری شود و اگر برای چالکود و بحث عناصر غذایی است از همان عمق ۴۰ تا ۸۰ کافی است.

۳- نمونه برداری به صورت لایه وارو از بغل کانال و یا گودال حفرشده باشد. به اصطلاح خودمانی بغل تراش شود.

۴- در باغ به صورت زیگزاگ مانند شکل Z انگلیسی و یا به صورت ضربدری مانند X انگلیسی حرکت نموده و گودال و یا کانال را حفر کرده و اقدام به نمونه برداری از هر گودال یا کانال به مقدار ۱ کیلوگرم می نمایید.

۵- نقطه ای که قرار است نمونه برداری شود بهتر است از انتهای محل سایه انداز درخت انتخاب شود چرا که ریشه های فعال اصولا در انتهای سایه انداز درخت فعالیت دارند.

۶- نمونه برداری باید در محلی باشد که آبیاری صورت می گیرد، دیده شده که برخی درختان در بغل جوی آب قرار دارند و به اصطلاح درختان از یک سمت آبیاری می شوند، بنابراین باید نمونه از سمتی برداشته شود که آب داده می شود

۷- قبل از نمونه برداری باید اطمینان حاصل نمود که سطح خاک آغشته به کودهای آلی و یا شیمیایی نباشد

۸- زمین به هنگام نمونه برداری باید به اندازه کافی رطوبت داشته باشد و بهترین موقع زمانی است که زمین حالت گاورو داشته باشد

۹- سطح نمونه برداری شده باید عاری از خرده سنگ، آشغال، تکه چوب، علف هرز و ریشه محصولات مختلف باشد

۱۰- وسایل نمونه برداری نباید آغشته به کودهای آلی و شیمیایی باشد.

منبع پسته رفسنجان

کود سبز و مزایای استفاده از آن در کشاورزی

کود سبز

یکی از اثرات استفاده از کودهای سبز تأمین ماده آلی خاک است، به خصوص زمانی که کود حیوانی کافی در دسترس نبوده و یا بقایای گیاهی به جا مانده در زمین به حدی نباشد که بتواند مقدار هوموس خاک را در حد مطلوبی نگاه دارد.

پس از برگرداندن کود سبز در خاک، هم قسمت‌های هوایی و هم ریشه‌های آن پوسیده شده و ماده آلی خاک را افزایش می‌دهد، کود سبز در زمین‌های سبک (شنی) ایجاد چسبندگی می‌کند و در زمین‌های سنگین(رسی) خاک را پوک و سبک می‌کند.

یک هکتار کود سبز معمولاً بین 25 تا 50 تن شاخه، برگ و انساج گیاهی تازه تولید می‌کند و این بقایا را وارد خاک می‌کند که خود برابر با 10 تا 20 تن کود حیوانی بود و این مقادیر حدود یک تا دو هوموس به خاک بیافزاید.

کارشناسان کود سبز را در ازدیاد فعالیت‌های زیستی، نگهداری و قابل جذب نگهداشتن عناصر غذایی خاک موثر می‌دانند.

ود سبز از کشت گیاهان علوفه‌ای با رشد سریع به ویژه از خانواده بقولات و زیر خاک بردن محصول سبز به دست می آید.

افزایش مواد آلی خاک را می‌توان از مهم ترین فواید کود سبز قلمداد کرد.

محدودیت‌هایی از قبیل تعداد کارگر مورد نیاز، آب و تهیه گیاه کودی برای تهیه کود سبز را نباید فراموش کرد.

زارعان نداشتن تاثیر آنی و سریع همچون کودهای شیمیایی را محدودیتی در استفاده از کود سبز عنوان می‌کنند. ایرانی فام با اشاره‌ای به شرایط مناسب برای رشد گیاه تاکید کرد: حاصلخیزی خاک توصیف کننده توانایی و قابلیت خاک برای تامین شرایط رشد پایا، بهینه و مطلوب گیاه است.

یکی از مهمترین فواید کود سبز بهبود خواص فیزیکی خاک است.

بالا رفتن هوموس باعث تشکیل خاک دانه‌ها می‌شود و لوله‌های مویین خاک بیشتر شده و تهویه و نفوذپذیری خاک را افزایش می دهند.

تغذیه باغات پسته بعد از برداشت محصول

تغذیه باغات پسته بعد از برداشت محصول

  کوددهی به پسته بعد از فصل برداشت

اصلاح خاکهای شور و سدیمی با استفاده از گچ

اصلاح خاکهای شور و سدیمی با استفاده از گچ

فایل PDF (13625 K)

 

تعداد صفحات: 33

تاریخ انتشار:

آبیاری زیر سطحی (زیرزمینی)

گزارش بازدید طرح های شهرستان انار سری ۱

با توجه به بازدید های انجام شده توسط اینجانب طی هفته جاری احتراما نکات زیر به استحضار مدیریت اب وخاک و کشاورزان عزیز منطقه میرسد :

۱- با توجه موجود بودن سیستم ابرسانی غرقابی pvc در اکثر چاههای کشاورزی و محدودیت کشاورزان خرده مالک در تهیه برق و استخر ذخیره اب و عدم سازش در تقسیم اب در استخر برای اجرای سیستم تحت فشار قطره ای در صورت اصلاح علمی این سیستم (سیستم زیر سطحی با لوله PVC ) یکی از پروژه های کارامد برای حل مشکل خرده مالکی با توجه به میزان اب و زمین و محدودیت زمان ابیاری برای کشاورزان میباشد.

۲- علاوه بر موارد بالا به علت مدفون شدن اب در محدوده ریشه و کاهش حرارت مستقیم به طور واضح از اثرات شوری اب کاربردی کاسته خواهد شد.

*۲-در این سیستم محدودیت کاربرد اب شور وجود ندارد و گرفتگی به هیچ وجه اتفاق نمی افتد

۳- این سیستم به نوعی برعکس سیستم زهکشی عمل میکند و کار تقسیم اب موجود را با تکنولوژی بسیار ساده بین ردیفهای موجود انجام میدهد که میتوان مکانیسم ان را با توجه به نیاز ابی درخت و ابشویی اصلاح کرد.

۴- در این سیستم در صورتی که موتور پمپ در ماههای گرم سال خراب شود کشاورزان به سادگی میتوانند با حمل اب و تخلیه به حوضچه ها بدون هیچ هدر رفتی درختان خود را از خطر مرگ و کاهش محصول نجات دهند.

۵- هزینه ی این سیستم به نسبت ابیاری تحت فشار بالاست وباید هزینه های ان برای استقبال بهتر کاهش یابد روشهای متعددی برای کاهش هزینه وجود دارد که در گزارش بعدی ارایه میشود

۶- با توجه به هزینه ی بالای سیستم و در صورت کمبود اب مالک اجرای مرحله ای ان به صورت یکطرفه برای کل طرح و در مرحله ۲ برای مابقی کاری معقول به نظر میرسد اما به هر صورت میزان اب و زمین وتامین نیاز ابیاری کامل درخت برای موفقیت پروژه باید مد نظر باشد

۷- سایز و تعداد و فاصله بین سوراخهای خروجی لوله های ابده با توجه به متراژ  ردیف درخت و لیتراژ ورودی ان برای تخلیه یکنواخت در فیلتر شن باید به درستی محاسبه شود و در دفترچه طرح اورده شود.

*۷-باتوجه به سایز سوراخهای لوله انتقال دهنده اب گرفتگی در این سیستم وجود ندارد.

۸- تعداد لوله های متصل به حوضچه ی ورودی با توجه به لیتراژ کل باید محاسبه شود و در جداول دفترچه طرح اورده شود .

۹-با توجه به کاهش احتمالی لیتراژ مستقیم چاه کشاورزی در سالهای اینده میتوان با استفاده از دربند های pvc تعداد خروجی های حوضچه را برای مدیریت بهتر اب و حفط یکنواختی پخش اب در طول کانال کاهش داد.

۱۰- نکات بسیار کاربردی و مهم طرح درباره نوع کوددهی و عملیات باغبانی و راندمان کاربرد اب وسایر موارد در  گزارشات بعدی به اطلاع کشاورزان عزیز و مدیریت اب و خاک میرسد.

گزارش بازدید طرح های شهرستان انار سری ۱
زمان بازدید:۲۰/۱۰/۹۳ تا ۲۷/۱۰/۹۳
کارشناس : مهندس مسعود زینلی

پارس عمران شهسوار مشاور و مجری سیستمهای ابیاری کم فشار زیرزمینی (زیر سطحی)

روشهای مقابه با شوری

خاکی که مقدار نمک آن به حدّی است که برای گیاه مضر باشد، خاک شور نامیده می‌شود.

و آبی که نمک آن به حدّیست که باعث افت محصول شود، آب شور گفته می‌شود. شوری خاک را می‌توان توسط آبیاری سنگین با آب شیرین کاهش داد. در خاک شور ریشه، گیاه به سختی می‌تواند آب مورد نیاز خود را از خاک جذب کند. در خاک‌های شور، رشد گیاه به خاطر کم‌آبی (هر چند که خاک به اندازه کافی مرطوب باشد) کم شده و متوقّف می‌گردد.

برای مقابله با شوری آب، نخستین گام، اندازه‌گیری میزان شوری آب آبیاری و دومین گام، اندازه‌گیری میزان شوری خاک است.

مواردی که هنگام استفاده از آب‌های شور باید رعایت کرد: 

تزریق اسید سولفوریک در سیستم آبیاری تحت فشار

اسید سولفوریک

یکی دیگر از مزایای سیستم آبیاری قطره ای و بابلر، امکان تزریق اسید در آب آبیاری با هدف پایین آوردن pH آب و حتی خاک می باشد. علاوه بر آن امکان استفاده از اسیدهایی که حتی خاصیت تغذیه هم دارند وجود دارد، بطور مثال استفاده از اسید فسفریک برای افزایش فسفر خاک.

بطور کلی در مناطق پسته کاری کشور، بسیاری از خاکها قلیایی بوده و یا در اثر استفاده مداوم از آبهایی با pH بیش از ۷/۵ و زهکشی نامناسب خاک، کم کم تبدیل به محیط قلیایی شده و جذب عناصر توسط گیاه در آنها کم می شود لذا استفاده از اسید برای بهبود شرایط این نوع خاکها ضروری است

برای استفاده از اسید باید به نکات زیر توجه جدی کرد:

۱-پس از مخلوط کردن اسید با آب، pH نباید از ۵ کمتر شود زیرا باعث خورده شدن قطعات فلزی موجود در مسیر آب می شود. در صورت نیاز به pH کمتر، باید زمان اسیددهی کوتاه و حدود یک ساعت باشد.

۲- معمولا برای شستشوی رسوبات در لوله ها و یا قطره چکانها از pH حدود ۳ به مدت یک ساعت استفاده شده و انتهای لوله ها برای خارج شدن رسوبات باز می شود و بلافاصله آب معمولی بدون اسید وارد سیستم می شود. چنانچه از آبهایی با کیفیت پایین یعنی با بی کربنات بالا استفاده می شود حتما بایستی حداقل یک ماه یکبار تزریق اسید کوتاه مدت انجام گردد.

۳- لازم است استفاده از اسید در ماههایی انجام شود که هوا خنک و یا معتدل می باشد زیرا استفاده از اسید باعث حل شدن نمک های خاک شده و شوری خاک را افزایش می دهد.

برای شستشوی خاک می توان در پاییز تزریق اسید داشت تا نمک ها را حل نموده و پس از آن با آبیاری غرقابی آبشویی نمود. در فصل بهار نیز تا پایان اردیبهشت ماه می توان برای بالا بردن جذب عناصر، تزریق اسید را ادامه داد.

۴- بهتر است ورود اسید به داخل سیستم کنترل مرکزی، در آخرین نقطه یعنی حتی بعد از فیلترها انجام شود تا با قطعات فلزی روبرو نشود.

۵- لازم است از لوله های پلیمری فشار قوی ۱۰ بار یا بیشتر و پمپ قابل تنظیم مخصوص تزریق اسید استفاده شده و شیر یک طرفه اتوماتیک پلیمری یا استیل در نقطه ورود اسید به آب روی سیستم نصب شود تا از برگشت آب به داخل اسید جلوگیری گردد.

۶-بایستی از اسید خالص استفاده شود مثلا اسید سولفوریک غلیظ با چگالی ۱.۸ گرم بر سانتیمتر مکعب. در صورتی که اسید رقیق شود خورندگی در پمپ و مسیر انتقال از پمپ تا ورود به آب بیشتر خواهد بود. در صورت نیاز به رقیق کردن اسید باید توجه داشت که حتما اسید به حجم زیاد آب اضافه شود و از ریختن آب در ظرف اسید اکیدا خودداری شود زیرا بسیار واکنش گرمازایی داشته و خطرناک است.

۷- استفاده از تجهیزات ایمنی مثل روپوش پلاستیکی، دستکش مخصوص، عینک و ماسک الزامی است و در زمان تزریق اسید باید از پمپ و مخزن اسید فاصله گرفت. لازم است برای شرایط اضطراری، کلید قطع کن برقی پمپ در خارج از محوطه نصب گردد.

۸- تزریق اسید باید حداقل یک ساعت پس از شروع آبیاری شروع شود و دو ساعت قبل از اتمام آبیاری به پایان برسد.

۹-توجه داشته باشید استفاده از اسید و تزریق آن یک کار تخصصی بوده و حتما برای بار اول باید از کارشناس با تجربه در این زمینه استفاده شود.

پارس عمران شهسوار

خشکی دشت رفسنجان تا ۱۵ سال دیگر

با توجه به شش میلیارد مترمکعب ذخیره قابل برداشت فعلی، باقی‌مانده عمر ذخایر سفره آبی رفسنجان برابر با ۱۵ سال خواهد بود.

روند فعلی برداشت از ذخایر استاتیک سفره آب زیرزمینی رفسنجان، «دیر یا زود» ذخایر را تا آنجا کاهش خواهد داد که برداشت بیشتر از این ذخایر دیگر عملی و اقتصادی نباشد. در چنین زمانی تعداد اندکی از ۱۴۹۵ حلقه چاه فعلی، آبده باقی خواهند ماند. اینجاست که کشاورزان با انبوه پرسش‌هایی نظیر؛ این «دیر یا زود» کی فرا می‌رسد؟ و چه مقدار از عمر سفره آب زیرزمینی باقی‌مانده است؟ و آیا سرمایه‌گذاری هنگفت برای سیستم‌های آبیاری نوین برای مدت باقیمانده کاری عاقلانه است یا خیر؟ مواجه می‌شوند.
در این مقاله، با فرض واقع‌گرایانه ادامه روند فعلی برداشت، منظور ما وارد شدن به نوعی تخمین برای باقی‌مانده عمر سفره آبی رفسنجان است. امری که تاکنون کارشناسان وزارت نیرو از انجام آن طفره رفته‌اند.
برآورد عمر سفره آب زیرزمینی دشت رفسنجان
ذخایر سفره در آغاز
گزارش های وزارت نیرو مساحت سفره آبرفتی رفسنجان را در اوایل دهه پنجاه ۴۰۰۰ کیلومتر مربع معادل با ۴ میلیارد متر مربع برآورد می¬کند. همان منابع ضخامت متوسط لایه آبرفتی دشت رفسنجان را ۱۵۰ متر دانسته است که ۶ درصد از این لایه آبرفتی آب و ۹۴ درصد آن سنگ و خاک است. لذا با یک محاسبه ساده می‌توان گفت که ارتفاع آب در سفره رفسنجان، قبل از حفر چاه عمیق و در زمان تعادل سفره، معادل مخزنی به عمق ۹ متر بوده است. پس حجم آب ذخیره شده در سفره آبی رفسنجان در زمان تعادل اولیه ۳۶ میلیارد متر مکعب برآورد می¬شود.
ذخایر کنونی سفره
ورودی‌ها اینک برای دانستن وضع امروز این سفره، بازه زمانی ۵۰ ساله گذشته را به سه دوره ذیل تقسیم می‌کنیم:
الف- دوره ۱۵ ساله از سال ۴۴ تا ۵۸
طبق گزارش‌های ارائه شده وزارت نیرو، ورودی دهه ۴۰ دشت رفسنجان و نوق ۱۶۴ میلیون مترمکعب بوده است. با در نظر گرفتن اینکه گزارشی درباره ورودی سالانه دشت انار در این دوره زمانی وجود ندارد، فرض را بر این می‌گیریم که ورودی این دشت کمی کمتر از دشت نوق و سالانه حدود ۴۰ میلیون مترمکعب باشد؛ در نتیجه ورودی سالانه محدوده مطالعاتی رفسنجان با احتساب فرض اخیر ۲۰۴ میلیون مترمکعب تخمین زده می‌شود.
ب- دوره ۲۰ ساله از سال ۵۸ تا ۷۸
برای به دست آوردن ورودی سالانه این دوره میانگین سالانه دوره اول و سوم را مبنا قرار داده‌ایم که برابر با ۱۴۲ میلیون مترمکعب است.
ج- دوره ۱۵ ساله از سال ۷۸ تا ۹۳
ورودی آب سالانه به سفره به میزان بارش سالیانه بستگی دارد. متوسط سالانه بارندگی از سال ۱۳۳۰ تا ۱۳۵۰ در محل فرودگاه کرمان ۱۷۰ میلی‌متر گزارش شده است. در حالی که متوسط سالانه بارندگی در بین سال‌های ۱۳۷۰ تا ۱۳۹۰ برابر ۱۳۱ میلی‌متر بوده است؛ بنابراین متوسط بارندگی در دهه ۷۰ و ۸۰ نسبت به بارندگی در دهه ۳۰ و ۴۰، تقریباً ۲۲ درصد کاهش داشته است. با قبول این اصل که میزان متوسط بارندگی اثر مستقیم روی میزان تغذیه سفره آبی دشت رفسنجان دارد کاهش ۲۲ درصدی، متوسط سالانه تغذیه سفره آبی رفسنجان در ۱۵ سال دوره سوم را به ۱۶۰ میلیون مترمکعب کاهش میدهد. از سوی دیگر در ۱۵ ساله سوم به دلیل صدور پروانه‌های بهره‌برداری در بالادست این سفره، یعنی دشت های بردسیر و قریه العرب و کرمان، از این بابت نیز با کاهش تقریبی ۸۰ میلیون مترمکعب از میزان ورودی سفره آبی رفسنجان روبرو بودیم. نتیجه آنکه برای دوره سوم میزان متوسط ورودی سالانه به ۸۰ میلیون مترمکعب تقلیل داده می‌شود.
بنابراین کل آب ورودی ۵۰ ساله گذشته به این سفره ۷۱۰۰ میلیون مترمکعب تخمین زده می‌شود.
برداشت ها

میزان برداشت از سفره در این ۵۰ سال در همان سه دوره زمانی برابر است با:
دوره ۱۵ ساله اول:

بر اساس گزارش‌های وزارت نیرو برداشت متوسط سالانه در این دوره ۴۵۰ میلیون مترمکعب است.
دوره ۲۰ ساله دوم:

در این دوره به گواهی گزارشات وزارت نیرو کمترین و بیشترین میزان آبدهی چاه ها سالانه برابر ۴۵۰ و ۷۵۰ میلیون مترمکعب اعلام شده است. بنابراین متوسط برداشت طی این ۲۰ سال، سالانه ۶۰۰ میلیون مترمکعب باید دیده شود. از سویی در گزارش‌های وزارت نیرو به نظر می رسد میزان آبدهی متوسط واحدهای بهره‌برداری کمتر از واقعیت درج شده باشد. برای این کم بودن میزان آبدهی می‌توان دو احتمال در نظر گرفت. اینکه تعداد واحدهای بهره‌برداری زیاد گزارش شده باشد که بعید به نظر می‌رسد. و یا میزان برداشت کم گزارش شده باشد که مورد دوم محتمل‌تر است. محاسبات میزان آبدهی چاه‌ها، بر اساس ساعات کارکرد پروانه انجام شده که البته این مساله به هیچ وجه از سوی بهره‌‌برداران رعایت نمی‌شده است. با مفروض دانستن اینکه ساعت کارکرد چاه‌ها ۳۰ درصد بیش از زمان پروانه باشد، ناچاریم مقدار برداشت این دوره ۲۰ ساله را ۳۰ درصد نسبت به آمار وزارت نیرو افزایش دهیم. یعنی میزان متوسط برداشت در این دوره، سالانه ۷۸۰ میلیون مترمکعب تخمین زده می‌شود.
دوره ۱۵ ساله سوم:

برداشت متوسط سالانه از سفره آبی رفسنجان طبق گزارش سال ۹۳ وزارت نیرو سالانه حدود ۷۲۰ میلیون مترمکعب تخمین زده می‌شود.
بنابراین میزان کل برداشت ۵۰ ساله از این سفره ۳۳۱۵۰ میلیون مترمکعب تخمین زده می‌شود.
ذخیره کنونی سفره آبی رفسنجان

با جمع جبری ورودی ۵۰ ساله و میزان ذخیره در آغاز، و با کسر میزان برداشت طی دوره ۵۰ ساله، ذخیره کنونی سفره آبی رفسنجان ۹۹۵۰ میلیون مترمکعب یعنی قریب ۱۰ میلیارد مترمکعب برآورد میشود.
ذخایر مانده قابل برداشت
به خاطر توپوگرافی سنگ کف، برداشت از سفره تا قطره آخر ممکن نیست و از نظر اقتصادی هر چقدر سفره پایین‌تر رود، مخارج استخراج آب به طور تصاعدی افزایش می‌یابد. از طرفی یکی از پیامدهای افت مستمر سطح آب زیرزمینی با اضافه برداشت، شور شدن تدریجی آب زیرزمینی و پیشروی جبهه آب شور به طرف آب شیرین است. از این رو میزان حداقلی آب در سفره که از نظر فنی و اقتصادی قابل استخراج نیست را یک نهم از کل ذخیره آغازین یعنی ۴ میلیارد متر مکعب در نظر می‌گیریم. پس:
میزان ذخیره مانده قابل برداشت ۶ میلیارد متر مکعب برآورد می شود.
تخمین مانده عمر سفره
اکنون میزان تغذیه سالانه دشت رفسنجان ۸۰ میلیون متر مکعب است. اگر وزیر محترم نیرو از فردا دستور عدم تجاوز بیشتر همکاران خود به منابع آبی رفسنجان – از طریق اعطای پروانه حفر چاه در بالا دست به خود وزارت نیرو – را صادر کند، میتوان امیدوار بود که میزان برداشت نیز از ۷۲۰ میلیون متر مکعب فعلی نهایتا در همان میزان تغذیه سالانه یعنی ۸۰ میلیون مترمکعب تثبیت گردد. اگر از این به بعد کاهش برداشت به روش خطی صورت گیرد، متوسط میزان برداشت سالانه تا مرحله اتمام ذخایر قابل برداشت برابر با ۴۰۰ = ۲ ÷ (۷۲۰ + ۸۰) میلیون مترمکعب خواهد بود.
بنابراین با توجه به ۶ میلیارد مترمکعب ذخیره قابل برداشت فعلی، باقی‌مانده عمر ذخایر سفره آبی رفسنجان برابر با ۱۵ سال خواهد بود.

انجام محاسبه جامع تر را از کارشناسان خبره وزارت نیرو، که قطعا اشراف و علم کامل به گذشته و حال و آینده این سفره تفتیده دارند، چشم داریم.

منبع: posz.ir

آشنایی با روش های آبیاری تحت فشار + تصاویر

آبیاری تحت فشار روش جدیدی از آبیاری است که در آن آب با فشار وارد لوله های اصلی و فرعی شده و از سوراخ هایی که به آنها قطره چکان ، آب پاش ، آب فشان و یا نازل می گویند ، به صورت قطره یا ذرات ریز خارج می شود

بدین طریق از تلفات آب در عمل انتقال به درون مزرعه جلوگیری و آب به اندازه ای که لازم است به مزرعه و محصول داده می شود . آبیاری تحت فشار به دو روش آبیاری بارانی و قطره ای تقسیم می گردد که راندمان آبیاری در روش بارانی از 32% به 70% و در روش قطره ای به 90% افزایش می یابد .

 آبیاری بارانی

سیستم آبیاری بارانی روشی است که در آن آب تحت تاثیر فشار ایجاد شده بوسیله موتور پمپ ، وارد لوله های مسیر شده و از طریق آب پاش ها به اطراف پخش می شود که به طور کلی به دو دسته سیستم های لوله ای یا کلاسیک از قبیل سیستم کلاسیک ثابت و متحرک و سیستم های مکانیکی نظیر سیستم دوار مرکزی تقسیم می شود  

آبیاری زیر سطحی (زیرزمینی)

گزارش بازدید طرح های شهرستان انار سری ۱
زمان  ۲۰/۱۰/۹۳ تا ۲۷/۱۰/۹۳
 

با توجه به بازدید های انجام شده توسط اینجانب طی هفته جاری احتراما نکات زیر به استحضار مدیریت اب وخاک و کشاورزان عزیز منطقه میرسد :

۱- با توجه موجود بودن سیستم ابرسانی غرقابی pvc در اکثر چاههای کشاورزی و محدودیت کشاورزان خرده مالک در تهیه برق و استخر ذخیره اب و عدم سازش در تقسیم اب در استخر برای اجرای سیستم تحت فشار قطره ای در صورت اصلاح علمی این سیستم (سیستم زیر سطحی با لوله PVC ) یکی از پروژه های کارامد برای حل مشکل خرده مالکی با توجه به میزان اب و زمین و محدودیت زمان ابیاری برای کشاورزان میباشد.

۲- علاوه بر موارد بالا به علت مدفون شدن اب در محدوده ریشه و کاهش حرارت مستقیم به طور واضح از اثرات شوری اب کاربردی کاسته خواهد شد.

*۲-در این سیستم محدودیت کاربرد اب شور وجود ندارد و گرفتگی به هیچ وجه اتفاق نمی افتد

۳- این سیستم به نوعی برعکس سیستم زهکشی عمل میکند و کار تقسیم اب موجود را با تکنولوژی بسیار ساده بین ردیفهای موجود انجام میدهد که میتوان مکانیسم ان را با توجه به نیاز ابی درخت و ابشویی اصلاح کرد.

۴- در این سیستم در صورتی که موتور پمپ در ماههای گرم سال خراب شود کشاورزان به سادگی میتوانند با حمل اب و تخلیه به حوضچه ها بدون هیچ هدر رفتی درختان خود را از خطر مرگ و کاهش محصول نجات دهند.

۵- هزینه ی این سیستم به نسبت ابیاری تحت فشار بالاست وباید هزینه های ان برای استقبال بهتر کاهش یابد روشهای متعددی برای کاهش هزینه وجود دارد که در گزارش بعدی ارایه میشود

۶- با توجه به هزینه ی بالای سیستم و در صورت کمبود اب مالک اجرای مرحله ای ان به صورت یکطرفه برای کل طرح و در مرحله ۲ برای مابقی کاری معقول به نظر میرسد اما به هر صورت میزان اب و زمین وتامین نیاز ابیاری کامل درخت برای موفقیت پروژه باید مد نظر باشد

۷- سایز و تعداد و فاصله بین سوراخهای خروجی لوله های ابده با توجه به متراژ  ردیف درخت و لیتراژ ورودی ان برای تخلیه یکنواخت در فیلتر شن باید به درستی محاسبه شود و در دفترچه طرح اورده شود.

*۷-باتوجه به سایز سوراخهای لوله انتقال دهنده اب گرفتگی در این سیستم وجود ندارد.

۸- تعداد لوله های متصل به حوضچه ی ورودی با توجه به لیتراژ کل باید محاسبه شود و در جداول دفترچه طرح اورده شود .

۹-با توجه به کاهش احتمالی لیتراژ مستقیم چاه کشاورزی در سالهای اینده میتوان با استفاده از دربند های pvc تعداد خروجی های حوضچه را برای مدیریت بهتر اب و حفط یکنواختی پخش اب در طول کانال کاهش داد.

۱۰- نکات بسیار کاربردی و مهم طرح درباره نوع کوددهی و عملیات باغبانی و راندمان کاربرد اب وسایر موارد در  گزارشات بعدی به اطلاع کشاورزان عزیز و مدیریت اب و خاک میرسد.

آبیاری قطره‌ای زیر سطحی

آبیاری قطره ای زیر سطحی نوعی آبیاری قطره‌ای است که در آن با قرار دادن لوله‌های آبده و قطره چکان ها در زیر
سطح خاک،آب و عناصر غذایی از طریق خاک ناحیه ریشه مستقیما در اختیار گیاه قرار می‌گیرند.

تاریخچه آبیاری قطره ای زیر سطحی

قدمت این سیستم به فرم ابتدایی خود به حدود ۵۰ سال قبل بر می گردد.اما به شکل امروزی با پیشرفت تکنولوژی و ساخت قطره چکان هایی با مشخصات فنی بهتر و همچنین تبیین روش های طراحی و مدیریت راهبرددی در دو دهه اخیر،هم اکنون این سیستم به طور وسیعی در باغات و مزارع و فضاهای سبز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آبیاری قطره ای زیر سطحی بر روی چه گیاهانی کاربرد دارد؟

در حال حاضر سیستم آبیاری قطره‌ای زیر سطحی بر روی انواع درختان مانند پسته،زیتون،خرما،مرکبات،درختان سیاه ریشه و انواع زراعت هایی مانند سیب زمینی،ذرت،پنبه و یونجه کاربرد دارد.ضمنا آبیاری قطره ای زیر سطحی می‌تواند در فضاهای سبز،درختان غیر مثمر،گل های زینتی و همچنین چمن مورد استفاده قرار گیرد.

اجزاء سیستم آبیاری قطره ای زیر سطحی

نصب لوله‌های زیر سطحی در اکثر موارد به صورت مکانیزه و با استفاده از تراکتور‌های پر قدرت و یا بولدزر و با ابزار‌های مخصوص صورت می گیرد.قبل از اجرا با مطالعه پراکنش ریشه‌ها در دو جهت عمقی و عرضی،فاصله نصب از تنه و عمق نصب مشخص می‌گردد. معمولا فاصله از تنه درخت بین ۱۰۰ تا ۱۷۵ سانتی متر متغیر بوده و لوله‌ها در عمق ۳۵ تا ۴۰ سانتی متر نصب می‌گردند. در صورتی که درختان مسن و پر شاخ و برگ بوده و فاصله ردیف درختان نصب مکانیزه را میسر نسازد، حفر کانال و نصب لوله‌های آبده زیر سطحی توسط کارگر صورت می پذیرد.

مسائلی که در رابطه با آبیاری قطره ای زیر سطحی مطرح می شوند

مسائل و مشکلات آبیاری قطره‌ای زیر سطحی بیشتر در ابتدای ابداع سیستم مطرح بوده اند،اما اگرچه هنوز بطور بالقوه وجود دارند ولی با ساخت لوله‌های با مشخصات فنی بهتر و همجنین تدوین اصول طراحی زیر سطحی و بهبود مدیریت راهبری اصولی و درست سیستم،موارد مذکور در عمل مسئله ساز نخواهند بود.

احتمال ورود ذرات خاک

ورود ذرات خاک به داخل لوله‌های آبده و در نهایت گرفتگی قطره چکان ها بیشر در زمان قطع آبیاری و ایجاد مکش در لوله های آبده زیر زمینی رخ می دهد.در سیستم آبیاری قطره ای زیر سطحی با نصب شیر های خلاء شکن در اندازه مناسب و در نقاط مورد نیاز می توان از این امر جلوگیری کرد.

احتمال ورود ریشه به داخل قطره چکان ها

ریشه ذاتا رطوبت دوست بوده و با جذب آب به سمت رطوبت رشد می‌کند و همیشه این نگرانی وجود دارد که ریشه‌های موئین وارد قطره چکان‌ها شوند. مدیریت راهبری مناسب در این مورد تزریق علف کش ترفلان به آب آبیاری است. از آنجا که ترفلان سیستمیک نبوده و جذب گیاه نمی شود،کاربرد آن بسیار ایمن است. مقدار و دفعات مصرف ترفلان بستگی به بافت خاک دارد، هرقدر بافت خاک شنی تر،دفعات مصرف بیشتر و هرقدر خاک رسی تر دفعات مصرف کمتر می‌شود. در اکثر موارد متوسط دفعات ۳ بار در طول فصل رشد است،اما دفعات مصرف در خاک های شنی به ۶ بار در فصل آبیاری نیز می‌رسد.

محدودیت های سامانه آبیاری قطره ای زیرسطحی
گرفتگی قطره چکان ها

پایین بودن کیفیت آب مهم ترین عامل در گرفتگی قطره چکان های آبیاری قطره ای زیر سطحی است . اولین گام در نگهداری از یک سامانه ، اطلاع از نتایج کیفیت آب می باشد . لازم به ذکر است که اطلاع از کیفیت آب برای طراح در برآورد تجهیزات لازم برای شستشوی سامانه و انتخاب قطره چکان مناسب کمک می کند . عوامل گرفتگی آب آبیاری سه دسته اند : فیزیکی ، شیمیایی و بیولوژیکی که طراح بایستی به آن توجه کند .
در سامانه آبیاری قطره ای زیرسطحی یکنواختی پخش بالای آب می تواند با گرفتگی خروجی ها به آسانی از دست برود . سطح مقطع نازل خروجی ها معمولا بین ۵/۰ تا ۱ میلی متر مربع می باشد و بنابراین به گرفتگی فیزیکی (شن ، ماسه و سیلت) ، نفوذ ریشه به داخل قطره چکان ها ، میکرو ارگانیسم ها و رسوبات شیمیایی حساس است . گرفتگی معمولا ناشی از فیلتراسیون ناقص آب ، عدم شستشوی لوله های جانبی و یا تزریق مواد شیمیایی است . هنکامی که سامانه آبیاری زیرسطحی خاموش می شود به واسطه مکش منفی ایجاد شده در محل خروجی آب از قطره چکان ها ، ذرات خاک به داخل قطره چکان ها مکیده می شود و این عمل باعث گرفتگی قطره چکان ها می شود . مشکلات ذکر شده از طریق طراحی مناسب ، فیلتراسیون مناسب ، انتخاب صحیح قطره چکان و اسیدشویی قابل کنترل می باشد .

تجمع نمک

هنگامی که آب شور باشد نمک در جلوی جبهه پیشروی رطوبت خاک تجمع پیدا می کند . در سامنه آبیاری قطره ای زیرسطحی این تجمع نمک بیشتر در بالا نزدیک سطح زمین و میان لترال ها صورت می گیرد . هنگامی که بارندگی کافی نداشته باشیم که نمک های تجمع یافته را بشوید و از منطقه توسعه ریشه دور کند ، نمک ها می توانند باعث کاهش عملکرد محصول گردند . لذا در سال های خشک و کم باران ، لازم است در انتهای زمستان یا قبل از شروع عملیات کاشت ، نسبت به آبشویی سطحی اقدام شود .

خطر جوندگان

موش ها و بعضی از جوندگان با جویدن یا قطع نمودن نوار های آبده یا لترال ها می توانند سامانه ی آبیاری زیرسطحی را با مشکل مواجه کنند . به منظور کم کردن تاثیر منفی جوندگان ، باید در انتخاب و آماده سازی مزرعه ، نصب و نگهداری سامانه آبیاری قطره ای زیرسطحی دقت لازم به عمل آید .

استقرار محصول

بافت خاک و عمق کارگذاری لترال ها در سامانه آبیاری قطره ای زیرسطحی قابلیت زیرسطحی قابلیت سامانه را در مرطوب کردن سطح خاک برای سبز و استقرار گیاه مشخص می کند . در مواردی که محصولات نمی توانند به تنهایی با استفاده از سامانه آبیاری قطره ای زیرسطحی سبز شوند در صورت امکان می توان از روش آبیاری بارانی یا شیاری برای سبز شدن گیاه استفاده کرد و یا قبل از کاشت محصول با یک آبیاری سنگین پروفیل خاک را به وسیله سامانه آبیاری زیرسطحی به اندازه کافی مرطوب کرد ، که در این شرایط کارایی مصرف آب محصول کمی کاهش خواهد یافت .

فواید آبیاری قطره ای زیرسطحی
در مورد سامانه آبیاری قطره ای زیرسطحی فواید زیادی گزارش شده که بیشتر مشابه آبیاری قطره ای می باشد . در این نوشتار به فواید اختصاصی آبیاری قطره ای زیرسطحی اشاره می شود .

۱- کاهش نیروی کارگری مورد نیاز در صورت مواظبت و بهره برداری مناسب از سامانه

۲- بهبود راندمان جذب مواد غذایی در حاشیه حجم خاک خیس شده

۳- کاهش تلفات آب از طریق کاهش تبخیر از سطح خاک

۴- کاهش رشد و جوانه زنی علف های هرز

۵- عدم محدودیت برای عملیات زراعی از قبیل سم پاشی و برداشت

۶- صرفه جویی در مصرف آب ، کود ، سم ، موادغذایی و بالابردن کارایی مصرف آن ها

۷- افزایش عملکرد کمی و کیفی محصول به واسطه یکنواختی پخش مناسب آب و مرطوب نگه داشتن محیط ریشه

۸- کاهش هزینه های بهره برداری و نگهداری

آیا تغییر روش آبیاری از غرقابی به آبیاری زیرسطحی امکان پذیر است؟
در شرایط آب و هوایی ایران، یکی از موانع اصلی افزایش تولید محصولات کشاورزی، عدم استفاده صحیح از منابع آبی می باشد. زیرا عمده آب استحصالی در بخش کشاورزی مصرف می شود که راندمان این بخش بسیار پایین می باشد.
سیستم آبیاری زیرسطحی یک روش نوین می باشد که می توان مشکلات مذکور را حل نماید. در این روش آب مورد نیاز گیاه از ۳ طریق و به طور مستقیم با حداقل تبخیر در اختیار گیاه قرار می گیرد:

1-لوله های قطره چکان دار

۲- لوله های تراوا

۳- کپسول رسی متخلخل

بررسی امکان تغییر سیستم آبیاری از روش سطحی (غرقابی) به زیرسطحی با لوله­های پی‌وی‌سی (PVC) در باغ‌های پسته

عنوان پروژه:بررسی امکان تغییر سیستم آبیاری از روش سطحی (غرقابی) به زیرسطحی با لوله­های پی‌وی‌سی (PVC) در باغ‌های پسته

 شماره ثبت: 465552  مورخ 1392/11/11

محل اجرا: استان کرمان، شهرستان انار

مجری : ناصر صداقتی 

سال شروع و خاتمه :  1390/11/01تا 1393/01/01

 چکیده:   

در این پروژه، امکان تغییر سیستم آبیاری از روش غرقابی به زیرسطحی (با لوله‌های پی‌وی‌سی سوراخدار) روی درختان بارور پسته مورد مطالعه قرار گرفت. این پژوهش در قالب طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تیمار در 3 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل تیمار شاهد (S) : آبیاری به روش غرقابی منطبق با روش آبیاری قبل از اجرای طرح با دور آبیاری 48 روز و حجم آب 6720 متر مکعب در هکتار، تیمار ₁P: آبیاری زیرسطحی با لوله‌های پی‌وی‌سی با میزان آب مورد استفاده برای تیمار شاهد و دور آبیاری 12 روز و تیمار ₂P: آبیاری زیرسطحی با لوله‌های پی‌وی‌سی با میزان آب 75 درصد مقدار آب مورد استفاده برای تیمار شاهد و دور آبیاری 24 روز بودند. جهت بررسی اثر تیمارهای تغییر روش آبیاری بر درختان پسته، در زمان‌های مشخص، صفات رویشی و صفات کمی و کیفی محصول اندازه‌گیری گردیده و بهره‌وری مصرف آب نیز محاسبه شد. نتایج نشان داد که از بین صفات رویشی، تنها سطح برگ و تعداد کل جوانه‌ها بطور معنی‌داری تحت تاثیر مثبت تغییر روش آبیاری قرار گرفتند. همچنین تغییر روش آبیاری بر روی اغلب صفات کمی و کیفی محصول در سطح 5 درصد اثر معنی دار داشت، بطوریکه باعث افزایش 8/0 تا 6/1 کیلوگرمی وزن محصول خشک هر درخت، کاهش 7/1 تا 25/4 درصدی پوکی، افزایش 5/3 تا 6 درصدی خندانی و کاهش 3/1 تا 2 واحدی در انس پسته گردید.  گردید. ضمن اینکه بهره‌وری مصرف آب نیز در روش‌های آبیاری ₁P و ₂P، به ترتیب 4/41 درصد و 6/61 درصد افزایش یافت. تیمارهای آبیاری زیرسطحی با لوله‌های پی‌وی‌سی در اغلب صفات مورد بررسی، اختلاف معنی‌دار در سطح 5 درصد با یکدیگر نداشتند. ضمن اینکه استفاده از روش آبیاری ₂P در مقایسه با₁P، علاوه بر کاهش 25 درصدی مصرف آب، سبب افزایش 3/14 درصدی در بهره‌وری مصرف آب گردید. نتایج بررسی وضعیت شوری خاک ناحیه ریشه درختان در فصل پاییز (قبل از آبشویی) نیز حاکی از افزایش شوری سطح خاک در ناحیه بالای لوله‌های زیرسطحی بود. اما هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک در اسفندماه و پس از انجام آبشویی و بارندگی زمستانه به وضعیت مناسبی رسید. ارزیابی اقتصادی اجرای این پروژه نیز حاکی از توجیه اقتصادی بالای آن دارد، به­طوریکه با سرمایه‌گذاری سالیانه در حدود 16 میلیون ریال در هرهکتار برای تغییر سیستم، با توجه به انتخاب روش آبیاری ₁P یا ₂P، به ترتیب درآمدی معادل 13/7 و 25/14 برابر سرمایه‌گذاری اولیه، عاید باغدار خواهد شد. بنابراین با در نظر گرفتن محدودیت‌های مناطق پسته‌کاری ایران از نظر کمیت و کیفیت منابع آب در دسترس، استفاده از روش ₂P به دلیل کاهش 25 درصدی مصرف آب و افزایش 6/61 و 3/14 درصدی بهره‌وری مصرف آب، به ترتیب نسبت به روش‌های S و ₁P، قابل توصیه می باشد. 

واژه های کلیدی:آبیاری زیرسطحی، آبیاری غرقابی، بهره‌وری مصرف آب، پسته، شوری، لوله‌های پی‌وی‌سی

http://pri.ir/pri/منبع

عمده منابع آب مورد استفاده در باغات پسته کشور منابع آب زیر زمینی بوده که حاصل صدها و شاید هزاران سال ذخیره نزولات جوی در زیر زمین است و به نوعی می توان گفت میراث گذشتگان ما است و می دانیم احیاء و تجدید آنها سالهای زیادی وقت خواهد گرفت.
 متاسفانه بدلیل برداشت بی رویه و غیر اصولی از منابع آب در چند دهه گذشته و همچنین بدلیل خشکسالیهای اخیر خصوصا در مناطق شرق و جنوب شرق کشور که بیشترین سطح باغات پسته را نیز به خود اختصاص داده اند، بیشتر مناطق با مشکل کم آبی روبرو شده و یا کیفیت آب مصرفی آنها از دست رفته است. بنابراین لازم است با بکارگیری راهکارهایی از جمله استفاده از روش های نوین آبیاری، راندمان آبیاری را بالا برده و بقاء کشاورزی و منابع آب زیرزمینی را تضمین نمود .

معرفی روش های آبیاری تحت فشار مورد استفاده در باغات پسته

همانطور که میدانیم در روشهای آبیاری سطحی و یا غرقابی، تمامی سطح مزرعه یا باغ از آب پوشیده می شود. حتی در مزارعی که ابعاد کاشت زیاد بوده و ریشه گیاه کمتر از 50 درصد سطح پشته ها را به خود اختصاص داده است نیز از روش غرقابی استفاده می شود.

حال ناخوش پسته ایران و کرمان

 حال ناخوش پسته ایران و کرمان

 هزینه های کمرشکن کاشت، داشت و برداشت پسته ، نوسانات دمایی و آفت محصول و همچنین کاهش صادرات یک میلیارد دلاری طلای سبز به حداکثر 100 میلیون دلار در سال جاری حال و روز پسته را ناخوش کرده است.

 

 

نمونه هایی از کاربرد سیستمهای ایباری