اسید سولفوریک در کشاورزی

اسید سولفوریک در کشاورزی

مشکل اصلی خاک های شور و قلیا مریوط به سدیم چسبیده به سطح ذرات کلوییدی خاک است. واکنش اسید سولفوریک با آهک موجود در خاک تشکیل سولفات کلسیم آبدار یا همان گچ کشاورزی می‌باشد. کلسیم حاصل از انحلال گچ جایگزین سدیم چسبیده به سطح ذرات خاک می شود.

سدیم آزاد شده که وارد محلول خاک شده است با آنیون سولفات آزاد شده از سولفات کلسیم نمک محلول سولفات سدیم را می‌سازد.

همراه با آب آبیاری سدیم آزاد شده شسته شده و به تدریج از دسترس ریشه گیاه خارج می‌گردد. میزان اسید مورد نیاز برای اصلاح یک هکتار خاک بسته به هدفی که داریم و نوع و میزان مشکل متغیر است.

به عنوان مثال خاک مبتلا به شوری از نوع سدیم با خاکی که شوری و قلیاییت آن از نوع منیزیمی است متقاوت می‌باشد. متاسفانه علی رغم بزرگی معضل قلیاییت منیزیمی در آنالیزها و ارزیابی ها فقط به سدیم و خطرات آن توجه می‌گردد.

شاخص خطر منیزیم چند برابر سدیم است. کاتیون منیزیم دارای دو بار مثبت بوده و شعاع کریستاله آن نسبت به سدیم کوچکتر می‌باشد.

دانسیته بالای بار مثبت در مورد کاتیون منیزیم موجب افزایش شعاع هیدراته آن در محلول خاک و به تبع آن انهدام بیشتر خاکدانه ها و ساختمان خاک می‌گردد.

اسید سولفوریک

اسید سولفوریک اضافه شده به خاک بلافاصله با آهک­ های موجود در خاک واکنش داده و خنثی می­شود.

واکنش اسید سولفوریک با کربنات­ های موجود در خاک عمدتا منجر به تولید سولفات کلسیم آبدار (گچ کشاورزی) و به مقدار خیلی کمتری سولفات منیزیم و سولفات مضاعف کلسیم و منیزیم می­شود.  

به ­دلیل سریع بودن واکنش فوق­ الذکر (خنثی شدن اسید سولفوریک با آهک) اسید در خاک ماندگار نمی­باشد که قادر به خسارت به ریشه گیاه بشود و همچنین اقتصادی­ترین راه برای اصلاح خصوصیات نامطلوب یک خاک رسی استفاده از اسید سولفوریک است.

به­طور مثال اسید سولفوریک ۹۸ درصد در مزارع و باغات کشاورزی به منظور کاهش میزان قلیایی بودن آب و خاک به ویژه در باغات پسته استان کرمان مصرف می­شود.

که با استفاده از اسید سولفوریک به­عنوان یک ماده اصلاحی پس از دو تا سه تکرار، نفوذ پذیری خاک افزایش یافته و مشکل تهویه خاک هم همزمان مرتفع می­باشد. با بهبود وضعیت تهویه یک خاک رسی، شرایط رشد و توسعه بخش مهمی از عوامل ایجادکننده بیماری­های خاکزاد از بین می­ رود.

پس بطور خلاصه می توان اثرات اسیدسولفوریک در کشاورزی را اینگونه عنوان کرد:

کاهش میزان قلیائیت(PH) خاک وآب

اصلاح شوری خاک (EC)

بهبود وضعیت تهویه در خاکهای رسی

قابلیت تشکیل سولفات‌های آلی در خاک و آب

 

نحوه استفاده از اسید سولفوریک در آبیاری

با توجه به خطر سوختگی شدید در اثر تماس با بدن رعایت نکات ایمنی کاملا لازم و ضروری می‌باشد.

به عنوان مثال استفاده از دستکش و لباس مخصوص ضد اسید، چکمه پلاستیکی و عینک مخصوصی که تمام صورت را می‌پوشاند توصیه می‌گردد. بهترین روش استفاده از اسید سولفوریک برای تزریق در آب آبیاری استفاده مستقیم از گالن محتوی اسید می‌باشد.

بدین منظور درب یکی از گالن ها را سوراخ کرده و شیلنگ نازکی به اندازه تقریبی شیلنگ ست سرم از سوراخ تعبیه شده عبور داده به نحوی که به کف گالن برسد.

با کج کردن ظرف محتوی اسید به میزان کم چگالی بالای اسید منجر به جریان اسید در شیلنگ می‌شود. انتهای شیلنگ را کف کانال یا هر محلی که در نظر گرفته شده است قرار می‌دهیم.

بهتر روی شیلنگ را با قرار دادن جسم سنگینی مثل سنگ در کف کانال آب تثبیت نماییم. در ارتباط با میزان اسید مصرفی آن مقداری اسید وارد آب آبیاری شود که pH آب به ۵ تا ۵/۵ برسد.

زمان مصرف اسید سولفوریک به عنوان ماده اصلاح کننده

از نظر زمان مصرف اسید سولفوریک هیچ محدودیت زمانی وجود ندارد.

درتمام طول سال میتوان از اسید سولفوریک برای اصلاح خاک استفاده کرد. البته چنانچه در طول زمستان که هوا خنک بوده و تبخیر هم کم است، اسید مورد استفاده قرار گیرد بهتر است.

دلیل این موضوع امکان انجام آبیاری سنگین تر در طول زمستان می‌باشد. از نظر خطر استفاده از اسید برای ریشه درخت در طول فصل رشد هیچ مشکلی در این رابطه وجود ندارد.

معمولا میزان اسید سولفوریک توصیه شده به حدی است که واکنش pH آب آبیاری در نقطه انتهایی کرت بین ۵ تا ۵/۵ باشد. این محدودهpH هیچ خطری برای ریشه گیاه ایجاد نمی‌کند.

بطور طبیعی pH محلول خاک در ریزوسفر کمتر و بعبارتی اسیدی تر از مقدارpH توصیه شده می‌باشد( منظور از ریزوسفر محدوده خاکی اطراف ریشه گیاه است که به هر طریقی متاثر از فعالیت ریشه بوده و جمعیت میکروارگانیسم ها در این محدوده بیشتراز نقاط با فاصله زیادتراز ریشه می‌باشد).

دلیل اسیدی بودن واکنش یا pH خاک اطراف ریشه گیاه تولید گاز دی اکسید کربن در اثر تنفس ریشه می‌باشد.

گاز دی‌اکسید کربن تولیدی با آب اطراف محیط ریشه واکنش داده و تولید اسید ضعیف اسیدکربنیک می‌کند.

علاوه بر اثر اسیدکربنیک تولید شده درکاهش  واکنش ریزوسفر، تعداد زیادی اسیدهای آلی به صورت ترشح از ریشه وارد محلول خاک اطراف ریشه می‌شوند.

بنابراین خطر استفاده از اسید سولفوریک برای ریشه های گیاه در طول فصل رشد توجیه فنی ندارد.

دکتر سلمان محمودی https://pesterafsanjan.com/%D8%A7%D8%AB%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF-%D8%B3%D9%88%D9%84%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%A7%DA%A9-%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C/