نمونه برداری برگ، خاک و آب به زبان ساده

نمونه برداری برگ، خاک و آب به زبان ساده

ناصر صداقتی، کارشناس ارشد آبیاری

حسین حکم آبادی، دکترای باغبانی

استفاده علمی و اصولی از منابع آب و خاک، مستلزم افزایش شناخت و آگاهی نسبت  به آنهاست. از طرفی با توجه به  آنکه از مهم ترین اهداف فعالیت های کشاورزی دستیابی به حداکثر محصول در واحد سطح می باشد، استفاده صحیح و اصولی از کودهای شیمیایی در جهت نیل به این هدف امری ضروری به نظر می رسد. توصیه اصولی کودهای شیمیایی مورد نیاز میسر نیست مگر با شناخت وضعیت برگ، خاک و آب. بنابراین در اولین گام باغداران باید اطلاعات کاملی از کیفیت آب و خاک و نیز وضعیت برگ گیاه از نظر میزان عناصر غذایی موجود، داشته باشند تا بتوانند برنامه کودی  مناسبی را جهت استفاده اصولی از این منابع اجرا نمایند. انجام نمونه برداری از برگ، خاک و آب و تجزیه آزمایشگاهی آنها اطلاعات لازم را در اختیار باغداران قرار خواهد داد. اما چیزی که مهم است اینکه نحوه نمونه برداری در نتایج حاصله جهت ارائه توصیه های کارشناسی اثرگذار می باشد. در این مبحث سعی شده است جهت استفاده باغداران عزیز، نحوه صحیح نمونه برداری از برگ، خاک و آب ارائه گردد.

ضرورت و لزوم آزمایش

ضرورت و لزوم آزمایش

آیا شما هیچگاه بدون مراجعه به پزشک اقدام به تجویز دارو و برنامه ریزی تغذیه ای و رژیم غذایی برای خودتان میکنید؟ متاسفانه ما سالانه میلیون ها تومان هزینه خرید کود را به دلیل مصرف خارج از زمان مناسب و عدم آگاهی از وضعیت کمبودهای خاک و نیازهای درخت متحمل میشویم، در حالیکه میتوان با انجام آزمایشات لازم هم تولید را افزایش داد و هم در مصرف کود صرفه جویی کرد.

توصیه کودی

توصیه کودی

مصرف بهینه کود پاسخ دادن به این چهار سؤال است.

چه مقدار ؟

از چه نوع؟

به چه روش؟

و در چه زمان ؟

باید به گیاه داده شود تا حداکثر عملکرد را بدست آوریم تغذیه صحیح گیاه یکی از عوامل مهم در بهبود کمی و کیفی محصول به شمار می آید. در تغذیه گیاه نه تنها باید هر عنصر به اندازه کافی در دسترس گیاه قرار بگیرد بلکه ایجاد تعادل و رعایت نسبت میان همه عناصر غذایی از اهمیت زیادی برخوردار است. چرا که در حالت عدم تعادل تغذیه ای، با اضافه نمودن مقداری از عناصر غذایی نه تنها افزایش عملکردی رخ نمی دهد بلکه اختلالاتی در رشد گیاه و نهایتا افت در عملکرد مطرح می شود. برای تعیین نیاز کودی گیاهان نه تنها آگاهی از وضعیت مواد غذایی و سطح حاصلخیزی خاک ضروری است، بلکه نیاز آبی و غذایی گیاه ، شرایط آب و هوایی، میزان عملکرد مورد انتظار و نحوه مدیریت مزرعه نیز حائز اهمیت می باشد.

نمونه برداری ازباغات :

نمونه برداری ازباغات :

نکات مهم نمونه برداری
۱ خاک نمونه ‌برداری شده حاوی برگ و ساقه گیاهان نباشد.
2 قبل از شروع به نمونه‌برداری از تمیز بودن وسایل نمونه‌برداری (مته یا بیل و بیلچه) مطمئن شویم.
3 بعد از دادن کود به زمین نمونه‌برداری نکنیم. بهترین زمان نمونه‌برداری بعد از برداشت محصول است.
4 از جایی که کود دامی‌، بقایای فضولات حیوانی،کود شیمیایی وجود دارد نبایستی نمونه برداری شود.
5 هنگامی‌که زمین خیلی گلی باشد از انجام نمونه برداری خودداری گردد.
6 به هیچ وجه نمونه خاک در کیسه‌های حاوی کود‌های شیمیایی ریخته نشود.
7 حتما برگه مشخصات باید بطور کامل پر شود و داخل نایلون فریزر انداخته شود وبعد نایلون فریزر حاوی برگه را داخل نایلون نمونه خاک بیندازید.
8 دربرگه مشخصات بایستی نام کشاورز –شهرستان-روستا-نام نمونه بردار-تاریخ نمونه برداری –نوع کشت وعمق نمونه برداری- ذکر شود.

وسایل نمونه برداری:

1 ) بیل و بیلچه

2) مته یا اوگر

3)نایلون پلاستیکی با برچسب

روش صحیح نمونه برداری خاک 

طریقه نمونه برداری آب :

طریقه نمونه برداری آب :

در صورتی که آب آبیاری از نظر کیفیت وضعیت مناسبی نداشته باشد، نه تنها شرایط لازم جهت رفع احتیاجات گیاه فراهم نخواهد شد بلکه به مرور زمان خاک باغ‌ها نیز تخریب می گردد. برای جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی کشاورزان باید در ابتدا شناخت کافی از کیفیت آب آبیاری خود به دست آورده و سپس در مورد امکان یا عدم امکان استفاده از منبع آب مورد نظر و انجام مدیریت‌های لازم جهت مصرف آب مذکورتصمیم گیری نمایند. برای به دست آوردن چنین شناختی باید از آب مورد استفاده نمونه برداری شود. 

نمونه برداری گلخانه:

 7

نمونه برداری گلخانه:

قبل از احداث گلخانه از هر ۱۰۰۰ متر مربع یک نمونه خاک از عمق ۳۰-۰ سانتی متری برداشته شود نمونه برداری بایستی به صورت مرکب وتصادفی انجام گیرد به این ترتیب که از حدود ۵ نقطه به صورت تصادفی تا عمق ۳۰ سانتی متر کنده سپس خاک این حدود ۵ نقطه را باهم مخلوط کرده وحداقل یک کیلوگرم از این مخلوط به آزمایشگاه ارسال گردد. در گلخانه‌هایی که قبلا کشت صورت گرفته بهتر است پس از شخم زدن گلخانه نمونه برداری صورت گیرد.
نکاتی که باید هنگام نمونه برداری رعایت شود:
1. از جایی که کود دامی‌،بقایای فضولات حیوانی،کود شیمیایی وجود دارد نبایستی نمونه برداری شود.
2. از پای دیوار‌ها نباید نمونه برداری انجام شود.
3. هنگام نمونه بردای از بیل زنگ زده یا آغشته به کود دامی‌ومواد شیمیایی نباید استفاده گردد همچنین پلاستیک نمونه بردای بایستی تمیز باشد.
4. حتما برگه مشخصات باید بطور کامل پر شود و داخل نایلون فریزر انداخته شود وبعد نایلون فریزر حاوی برگه را داخل نایلون نمونه خاک بیندازید.
5. دربرگه مشخصات بایستی نام کشاورز –شهرستان-روستا-نام نمونه بردار-تاریخ نمونه برداری –نوع کشت وعمق نمونه برداری ذکر شود.
6. به هیچ وجه نمونه خاک در کیسه‌های حاوی کود‌های شیمیایی ریخته نشود.
7. در گلخانه‌های که قبلا کشت صورت گرفته بهتر است پس از شخم زدن گلخانه نمونه برداری صورت گیرد.

نکات مهم در نمونه برداری برگ

نمونه¬ها از برگ¬ های زیر برگ¬های انتهایی شاخه ¬های بدون میوه که کاملاً توسعه یافته ¬اند و صرفاً از برگچه¬های انتهایی، به طور تصادفی و از ارتفاع تقریبی ۱۲۰-۱۸۰ سانتی¬متری سطح زمین بسته به سن درخت برداشته می¬شوند. نمونه¬برداری برگ معمولاً بعد از دوره پر شدن مغز (اواسط تیرماه تا اواسط مردادماه) انجام می¬گیرد. جدول راهنمایی که جهت تفسیر نتایج تجزیه برگ در اغلب منابع ذکر شده بر اساس نمونه¬برداری در این زمان تهیه شده است. بنابراین نمونه¬هایی که خارج از این محدوده زمانی تهیه شوند ممکن است غلظت¬های متفاوتی از عناصر غذایی را نشان دهند و در تفسیر آنها باید دقت کافی انجام گیرد. اما مقایسه درختان سالم و مریض در هر زمانی می¬تواند انجام شود. معمولاً تعداد ۴ تا ۵ برگ از هر درخت و ۱۰ تا ۲۰ درخت در هر قطعه از باغ نمونه¬برداری می¬شود. از برگ¬هایی که چند روز قبل از نمونه¬برداری با عناصر ریز¬مغذی (روی، مس، آهن، بر و منگنز) محلول¬پاشی شده¬اند، نباید نمونه¬برداری شود. در صورتی که علائم کمبود و یا مسمومیت بر روی برگ درختان مشاهده می¬شود باید از هر دو نوع برگ سالم و مریض بطور مجزا نمونه¬برداری صورت گیرد، نمونه¬برداری برگ معمولاً باید هر سال انجام شود تا هر دو سال پر محصول و کم محصول را در برگیرد. چرا که تفسیر نتایج آن باید با توجه به نتایج هر دو سال انجام شود. نمونه¬ها باید در پاکت¬های کاغذی قرار داده شده و حداکثر۲۴ ساعت پس از نمونه¬برداری به آزمایشگاه ارسال گردد. در صورتی که این امر ممکن نیست، حداکثر به مدت دو روز می¬توان نمونه¬ها را در دمای یخچال نگهداری کرد. نمونه¬ها پس از رسیدن به آزمایشگاه باید بالافاصله در دمای طبیعی محیط و دور از تابش خورشید خشک شوند. بر روی پاکت نمونه¬ها مشخصات کامل آنها از قبیل محل نمونه¬برداری، نام باغ یا باغدار، وضعیت باردهی شاخه و هر گونه اطلاعات لازم جهت شناسایی بهتر نمونه باید درج گردد.

 تجزیه برگی: 

روش نمونه برداری آب خاک برگ

مقدمه :

یک نمونه کامل بایستی نشانگر کل مزرعه یا باغ باشد . لذا نمونه برداری بایستی به درستی و طبق اصول انجام شود تا دقت آزمایش بالا برود .

نمونه برداری بر اساس نوع پراکنش ریشه و نوع گیاه تغییر می کند  . برای گیاهان زراعی ( یونجه ، گندم ، جو ،ذرت ) عمق 30-0 سانتیمتری کافی میباشد وبرای باغات با توجه به اینکه اکثر ریشه ها در عمق 60-30 سانتیمتری فعالیت می کنند بایستی علاوه برعمق 30-0 از عمق 60- 30 و 90-60 سانتیمتری نیز نمونه برداشت شود .

سطح نمونه برداری :

در مزارع از هر 10 هکتار یک نمونه ودر باغات به ازای هر 4 هکتار 3 نمونه یکی از عمق 30-0 سانتیمتری و دیگری از عمق 60-30و 90-60 سانتیمتری بایستی برداشت شود . در صورتی که کشاورز مایل باشد می توان سطح نمونه برداری را کاهش دادیعنی برای مزارع ازهر5 هکتاروبرای باغات ازهر 2 هکتارنمونه برداری انجام شود. 

مشکلات تشخیص کمبود مواد غذایی از علایم ظاهری برگ

• گاهی کمبودهای مواد غذایی متفاوت علائم ظاهری مشابه با یکدیگر دارند.
• گاهی علائم ظاهری کمبود در گیاه و عوارض ناشی از بیماریها و آثار نامطلوب سموم و کودهای شیمیایی شبیه یکدیگرند.
• علایم ظاهری کمبود در گیاه زمانی بروز می کند که درخت وارد مرحله خسارت شده است. در حالیکه ما نیاز داریم کمبودها را در زمان گرسنگی پنهان تشخیص دهیم.
• گاهی علایم ظاهری نتیجه کمبود توام عناصر است.

✍ هدف از آزمایش برگ چیست؟ 

نمونه برداری برگ، خاک و آب به زبان ساده:

نمونه برداری برگ، خاک و آب به زبان ساده:
در اولین گام کشاورزان باید اطلاعات کاملی از کیفیت آب و خاک و نیز وضعیت برگ گیاه از نظر میزان عناصر غذایی موجود، داشته باشند چراکه استفاده علمی و اصولی از منابع، مستلزم افزایش شناخت و آگاهی نسبت به آنهاست. شـناخت کـافی در ایـن خصوص ضمن بالا بردن سطح بهره برداری از خاک و آب می تواند کمک در رشد اطلاعات و نیز استفاده صحیح از آن عوامل نماید. کمااینکه نحوه نمونه برداری در نتایج حاصله جهت ارائه توصیه های کارشناسی اثرگذار می باشد. 

روش نمونه برداری از خاک زراعی

روش نمونه برداری از خاک زراعی

نمونه برداری از خاک  کاری بسیار مهم وتعیین کننده درجه دقت وصحت  نتایج بدست امده حاصل ار انجام آزمایش خواهد بود .نمونه برداشت شده از یک قطعه زمین می بایست به گونه ای باشد. تا بتوان آن را نماینده کل خاک آن مزرعه دانست. بهترین روش متداول جهت نمونه برداری از مزرعه روش زیگزاگی میباشد.جهت کشتهای زراعی ابتدا زمین را به قطعات ۵هکتاری تقسیم نموده سپس  نمونه بردار از یک گوشه زمین وارد شده سپس به صورت زیگزاگی حداقل از ۱۵ تا ۲۰نقطه  با بیل از سطح تا عمق ۳۰ سانت نمونه برداری نماید. سپس خاکهای جمع اوری شده باییستی با هم خوب مخلوط گردد . از مخلوط خاک یک نمونه به وزن ۱کیلوگرم تا۲ کیلوگرم برداشته ودر کیسه ای پلاستیکی تمیز   بریزید پس از انداختن  برگه مشخصات  نمونه به آزمایشگاه ارسال گردد

نکاتی که باید هنگام نمونه برداری رعایت شود: 

نمونه خاک

نمونه خاک

خاکشناسی (Soil Science) دانش مطالعه و طبقه بندی خاک، بر اساس خصوصیات فیزیکی (مانند بافت یا ساختمان)، شیمیایی (مانند هدایت الکتریکی محلول خاک و میزان سدیم موجود) و زیستی آن است. دانش خاکشناسی خاک را به عنوان ترکیب طبیعی بسیار پیچیده، که از هوازدگی فیزیکی و بیوشیمیایی بوجود آمده مورد بررسی قرار می‌دهد. یک پدولوژیست خاک را به عنوان یک ترکیب مطالعه می‌کند و کاربردهای آن را مد نظر قرار نمی‌دهد. خاکشناسی به ما کمک می‌کند بهترین کاربرد ممکن را برای خاک‌های مناطق مختلف تعیین نماییم، از آن حفاظت کنیم و کیفیت آن را افزایش دهیم. علاوه بر این، خاکشناسی شیوه‌های کشت بدون خاک گیاهان (کشت هایدروپونیک) را نیز در بر می‌گیرد. پژوهشگران رشته خاکشناسی با بررسی مواد و شرایط مورد نیاز زندگی گیاهان، امکان رشد گیاه در محیط‌های بدون خاک را فراهم می‌کنند.

نمونه برداری و تجزیه خاک و گیاه برای مصرف بهینه کود

این روزها اصطلاح مصرف بهینه کود زیاد به گوش می خورد و شاید همه معنی عملی آنرا نمی دانند . برای روشن شدن مطلب لازم است چکیده علم تغذیه گیاهی را بطور جامع و خلاصه ذکر کنیم .
کود عبارتست از ماده ای که مصرف آن از طریق آب – خاک و برگ باعث افزایش رشد یا عملکرد یا کیفیت و یا همه آنها در گیاه می گردد البته این بدان معنی نیست که هر چه بیشتر از این ماده مصرف کنیم بهتر است ، به عبارت دیگر مصرف بهینه کود پاسخ دادن به این چهار سؤال است :

روش های ارزیابی حاصلخیزی خاک و توصیه کودی

روش های ارزیابی حاصلخیزی خاک و توصیه کودی

  عدم توجه به نتایج آزمون خاک باعث مصرف بیش از حد کود شده که این مصرف علاوه بر ضرر اقتصادی باعث کاهش کیفیت محصول می گردد. از مهمترین عوامل موثر در توصیه مناسب کود های شیمیایی مورد نیاز، روش صحیح نمونه برداری خاک و گیاه  و آماده سازی آن می باشد که در ذیل به اختصار بیان شده است.

طرز نمونه برداری خاک

بخش اول:
طرز صحیح نمونه برداری از خاک می تواند به عنوان پایه شناخت وضعیت خاک باغ مورد توجه قرار گیرد. چنانچه به طرز صحیح نمونه برداری دقت نشود نمی توان به نتایج واقعی در خصوص خاک موردنظر رسید.

موارد ذیل جهت طرز صحیح نمونه برداری از خاک توصیه می شود:

۱- باغ مورد نظر برای نمونه برداری به قطعات یکنواخت از لحاظ بافت، رنگ، شیب، میزان فرسایش تقسیم بندی می شود.

۲- برای عمق نمونه برداری توصیه می شود اگر برای احداث باغ است از عمقهای ۴۰-۰ و ۸۰-۴۰ و ۱۲۰ – ۸۰ و ۱۶۰- ۱۲۰ نمونه برداری شود و اگر برای چالکود و بحث عناصر غذایی است از همان عمق ۴۰ تا ۸۰ کافی است.

۳- نمونه برداری به صورت لایه وارو از بغل کانال و یا گودال حفرشده باشد. به اصطلاح خودمانی بغل تراش شود.

۴- در باغ به صورت زیگزاگ مانند شکل Z انگلیسی و یا به صورت ضربدری مانند X انگلیسی حرکت نموده و گودال و یا کانال را حفر کرده و اقدام به نمونه برداری از هر گودال یا کانال به مقدار ۱ کیلوگرم می نمایید.

۵- نقطه ای که قرار است نمونه برداری شود بهتر است از انتهای محل سایه انداز درخت انتخاب شود چرا که ریشه های فعال اصولا در انتهای سایه انداز درخت فعالیت دارند.

۶- نمونه برداری باید در محلی باشد که آبیاری صورت می گیرد، دیده شده که برخی درختان در بغل جوی آب قرار دارند و به اصطلاح درختان از یک سمت آبیاری می شوند، بنابراین باید نمونه از سمتی برداشته شود که آب داده می شود

۷- قبل از نمونه برداری باید اطمینان حاصل نمود که سطح خاک آغشته به کودهای آلی و یا شیمیایی نباشد

۸- زمین به هنگام نمونه برداری باید به اندازه کافی رطوبت داشته باشد و بهترین موقع زمانی است که زمین حالت گاورو داشته باشد

۹- سطح نمونه برداری شده باید عاری از خرده سنگ، آشغال، تکه چوب، علف هرز و ریشه محصولات مختلف باشد

۱۰- وسایل نمونه برداری نباید آغشته به کودهای آلی و شیمیایی باشد.

منبع پسته رفسنجان

کود سبز و مزایای استفاده از آن در کشاورزی

کود سبز

یکی از اثرات استفاده از کودهای سبز تأمین ماده آلی خاک است، به خصوص زمانی که کود حیوانی کافی در دسترس نبوده و یا بقایای گیاهی به جا مانده در زمین به حدی نباشد که بتواند مقدار هوموس خاک را در حد مطلوبی نگاه دارد.

پس از برگرداندن کود سبز در خاک، هم قسمت‌های هوایی و هم ریشه‌های آن پوسیده شده و ماده آلی خاک را افزایش می‌دهد، کود سبز در زمین‌های سبک (شنی) ایجاد چسبندگی می‌کند و در زمین‌های سنگین(رسی) خاک را پوک و سبک می‌کند.

یک هکتار کود سبز معمولاً بین 25 تا 50 تن شاخه، برگ و انساج گیاهی تازه تولید می‌کند و این بقایا را وارد خاک می‌کند که خود برابر با 10 تا 20 تن کود حیوانی بود و این مقادیر حدود یک تا دو هوموس به خاک بیافزاید.

کارشناسان کود سبز را در ازدیاد فعالیت‌های زیستی، نگهداری و قابل جذب نگهداشتن عناصر غذایی خاک موثر می‌دانند.

ود سبز از کشت گیاهان علوفه‌ای با رشد سریع به ویژه از خانواده بقولات و زیر خاک بردن محصول سبز به دست می آید.

افزایش مواد آلی خاک را می‌توان از مهم ترین فواید کود سبز قلمداد کرد.

محدودیت‌هایی از قبیل تعداد کارگر مورد نیاز، آب و تهیه گیاه کودی برای تهیه کود سبز را نباید فراموش کرد.

زارعان نداشتن تاثیر آنی و سریع همچون کودهای شیمیایی را محدودیتی در استفاده از کود سبز عنوان می‌کنند. ایرانی فام با اشاره‌ای به شرایط مناسب برای رشد گیاه تاکید کرد: حاصلخیزی خاک توصیف کننده توانایی و قابلیت خاک برای تامین شرایط رشد پایا، بهینه و مطلوب گیاه است.

یکی از مهمترین فواید کود سبز بهبود خواص فیزیکی خاک است.

بالا رفتن هوموس باعث تشکیل خاک دانه‌ها می‌شود و لوله‌های مویین خاک بیشتر شده و تهویه و نفوذپذیری خاک را افزایش می دهند.