بررسی خاک های ایران از نقطه نظر PH و روش های اصولی اصلاح نمودن خاک های شور و قلیایی

اصلاح خاک شور و قلیایی در ایران

بررسی خاک های ایران از نقطه نظر PH و روش های اصولی اصلاح نمودن خاک های شور و قلیایی

خاک های اسیدی :
خاک در نواحی مرطوب مداوما توسط آب باران شسته می شود . شستشوی خاک موجب خروج کلسیم ، منیزیم ، سدیم و پتاسیم از خاک گشته و یون های هیدروژن و آلومینیوم جای آن ها را روی کلوئیدهای خاک می گیرند . پی اچ خاک با افزایش غلظت یون هیدروژن در خاک کاهش یافته و خاک اسیدی می گردد . اصطلاحات خاک های اسیدی ، خنثی و قلیایی بدون تعریف اولیه گویا نیستند . در این مقاله پی اچ های کمتر از ۵/۶ تا ۵/۷ خنثی و بیش از ۵/۷ قلیائی محسوب می گردند .
اسیدی بودن خاک به علت وجود غلظت نسبتا زیادی یون هیدروژن در محلول خاک است . غلظت هیدروژن موجود در محلول خاک را اسیدیته فعال گویند . یون های هیدروژنی که روی کلوئیدها قرار دارند ، اسیدیته ذخیره نام دارد ، زیرا غلظت هیدروژن محلول خاک را در صورت خنثی شدن ترمیم و از افزایش پی اچ خاک جلوگیری می کند . اضافه نمودن مقدار زیادی از کودهایی که یون هیدروژن را بطور مستقیم و یا در اثر فعل و انفعالات بعدی آزاد و به خاک اضافه می کنند ( مانند اوره ، نیترات آمونیوم و سولفات آمونیوم که نیتروژن آن ها در جریان تبدیل به نیترات ، هیدروژن به خاک اضافه می کند ) پی اچ خاک را کاهش می دهند . سولفات آمونیوم در کاهش پی اچ موثرتر است ، زیرا-۲ SO4 حاصل با کلسیم و منیزیم ترکیب شده و آن ها را رسوب می دهد و از غلظت آن ها می کاهد .
غلظت یون هیدروژن در خاک می تواند بر فعالیت میکروارگانیسم ها و رشد گیاه موثر باشد . کمبود عناصر فسفر ، کلسیم ، منیزیم ، پتاسیم و مولیبدن و همچنین زیادی غلظت آلومینیوم و منگنز در خاک های اسیدی بر رشد گیاه و میکروب ها اثر می کنند . حساسیت گیاهان نسبت به پی اچ خاک متفاوت است . بعضی از گیاهان مثل آزالیا (azaleas) و زغال اخته (blue berries) خاک های اسیدی را به خوبی تحمل می کنند و بعضی دیگر مانند یونجه در خاک های اسیدی رشد نمی نمایند . جدول ۴-۳ پی اچ مناسب رشد مطلوب بعضی از گیاهان را نشان می دهد . مشاهده می شود که اغلب گیاهان در خاک های خنثی بهتر رشد می کنند . اما رابطه بین پی اچ و رشد گیاه در ارقام مختلف یک گیاه نیز فرق می کند . به همین جهت ، منابع مختلف با هم هماهنگ نیستند . شرایط خاک و از جمله پی اچ آن یکی از عوامل موثر در سازگاری ارقام یک گیاه به شرایط محیطی خاص است . با این حال ، بعضی از گیاهان به علت وابستگی های خود به موجودات دیگر ، دچار محدودیت هایی هستند . مثلا رشد مطلوب و اقتصادی بقولاتی مثل یونجه به تثبیت نیتروژن توسط ریزوبیوم ها وابسته است . پی اچ خنثی یا کمی قلیائی و فراوانی کلسیم ، مولیبدن و کبالت برای فعالیت این باکتری ها ضرورت دارند . به همین جهت یونجه در خاک های اسیدی عملکرد مطلوب و اقتصادی نمی دهد.